Giriş
Oscar’dan eli boş dönen 15 başyapıt
Kerem Akça, ödül almayarak Oscar tarihinde hakkı yenen 15 başyapıtı sıraladı KEREM AKÇA / kerem.akca@posta.com.tr
90. Oscar Ödülleri’nin sahiplerini bulmasıyla Akademi tarihinde hakkı yenen filmler arasında dolaşmak şart oldu. Adaylığa ulaşmasına karşın Oscar kriterlerini geçemeyerek ödüle ulaşmasa da sinema tarihine adını altın harflerle yazdıran filmlerden hangileri öne çıkıyor?
Seçkiyi oluştururken bir yönetmenden birden fazla film alınmamıştır.
1-Otomatik Portakal (A Clockwork Orange)
Ne zaman? 1971 Kime yenildi? Kanunun Kuvveti (The French Connection) Niye kaybetti? Akademi’nin halen süren bilimkurguya tahammülsüzlüğü o zaman da vardı. Kubrick filmlerinin makus talihini kıramadığı törenler için başlangıç anlamına geliyordu. Ama “Otomatik Portakal”, kendine özel bir kitle yaratarak yaşayan bir film oldu.
2-Yurttaş Kane (Citizen Kane)
Ne zaman? 1941 Kime yenildi? Vadim O Kadar Yeşildi Ki (How Green Was My Valley) Niye kaybetti? Oscar’ın en tuhaf kararlarından biri olarak anıldı. Ama film, sinema tarihinin en iyileri listelerinin birinci sırasının gediklisine dönüşerek Orson Welles’i ilk yönetmenliğinde parlattı. 26 yaşında gelebilecek ödülün tesellisi 1971’de Onur Ödülü ile yapıldı.
3-Oz Büyücüsü (The Wizard of Oz)
Ne zaman? 1939 Kime yenildi? Rüzgar Gibi Geçti Niye kaybetti? Sonrasında LGBT kesimini etkisi altına alan bir külte dönüşse de ‘fantastik film’ diye damga yemişti. Elbette aynı yönetmenin, gişe rekortmeni ‘destansı aşk filmi’ öne çıkacaktı. Şanssız bir seneydi.
4-Aşk Mevsimi (The Graduate)
Ne zaman? 1967 Kime yenildi? Gecenin Sıcağında (In the Heat of the Night) Niye kaybetti? O dönemde anlık bir şekilde hortlayan ‘siyahilerin önünü açın!’ kampanyasının mağduru oldu. Mike Nichols bir gençlik draması klasiği yarattı. Ama ‘En İyi Yönetmen Ödülü’ ile yetindi.
5-Şahane Bir Hayat (It’s a Wonderful Life)
Ne zaman? 1946 Kime yenildi? Hayatımızın En Güzel Yılları (Best Years of Our Lives) Niye kaybetti? Elbette savaş gazilerinin yaşadığı 3 saati bulan dram daha ilgi çekecekti. Frank Capra’nın özgün kimliğinin ‘tutuculuk’ olarak algılanması, yönetmeni ‘lanetli bir isim’e dönüştürmüştür her zaman. Burada da bu mimlenmenin zararını sonrasında klasikleşen ‘fantastik drama başyapıtı’ ile görmüştü.
6-Bütün O Caz (All that Jazz)
Ne zaman? 1979 Kime yenildi? Kramer Kramer’e Karşı Niye kaybetti? Kadın duygusallığı her zaman Akademi’yi etkisi altına almıştı. O yıl da böyle bir ağlama durumu, melodramla etkisini hissettirdi. Ama Bob Fosse imzalı film, sinema tarihinin en iyi müzikallerinden oldu, caz dansında bir kilometre taşına dönüştü.
7-Kırmızı Değirmen (Moulin Rouge!)
Ne zaman? 2001 Kime yenildi? Akıl Oyunları (A Beautiful Mind) Niye kaybetti? Akademi üyelerine ağır gelen postmodern bir müzikaldi. Aşka kansalar da genelde ikiye bölen bir film oldu. Zaten ödül almasını da kimse beklemiyordu. Biyografik filmle elbette baş etmesi zordu.
8-Kahraman Şerif (High Noon)
Ne zaman? 1952 Kime yenildi? Harikalar Sirki (The Greatest Show on Earth) Niye kaybetti? Şov dünyası görkemi Akademi’yi her zaman cezbetmiştir. Model yaratacak ama kara liste meselesini hedef alan bir muhalif westerne ödül vermek kolay iş değildi.Fakat film, bu türün zirveleri arasına adını yazdırdı.
9-Başkanın Bütün Adamları (All the President’s Men)
Ne zaman? 1976 Kim kazandı? Rocky Niye kaybetti? Zaten seriye dönüşen Stallone’nin fenomenini devirmek kolay değildi. Pakula’nın yabancılaştırıcı atmosferi ise sinema tarihinin en iyi gazetecilik filmine dönüştü. Watergate Skandalı’na dair yapılmış en iyi filmlerdendi.
10-Kızgın Boğa (Raging Bull)
Ne zaman? 1980 Kime enildi? Sıradan İnsanlar (Ordinary People) Niye kaybetti? Bir ailenin yaşadığı yası ele alarak bolca hüzünlendiren ortalama Robert Redford filmine yenildi. Elbette böylesi dahiyane bir spor filminin bu aşamada kabul görmesi beklenemezdi. Martin Scorsese’nin hakkının yendiği seneler arasında en çok hatırlananlardandır.
11-Kıyamet (Apocalypse Now)
Ne zaman? 1979 Kime yenildi? Kramer Kramer’e Karşı Niye kaybetti? Akademi’ye muhalif savaş filmi ağır geldi. Kramer Kramer’e Karşı gibi net bir melodram ödüle ulaştı. Francis Ford Coppola ‘Baba’ serisinden ziyade bu filmle Oscar’ı hak ediyordu aslında.
12-Altın Hazineleri (The Treasure of Sierra Madre)
Ne zaman? 1948 Kime yenildi? Hamlet Niye kaybetti? Elbette o yıllar tiyatroyla iç içe olmak doğaldı. Ama bunun sonucu Laurence Olivier’nin klasik Hamlet uyarlaması zafere ulaştı. John Huston’un ‘hazine avı macerası filmi klasiği’ es geçildi. Ama yolu açıldı.
13-İnce Kırmızı Hat (The Thin Red Line)
Ne zaman? 1999 Kime yenildi? Aşık Shakespeare (Shakespeare in Love) Niye kaybetti? Harvey Weinstein’in pazarlama stratejileri o sene Er Ryan’ı Kurtarmak’ı mağlup etti. Malick’in psikolojik savaş filmi klasiği ise bir köşede kendi çapında takılmakla kaldı.
14-Şebeke (Network)
Ne zaman? 1976 Kim kazandı? Rocky Niye kaybetti? Sidney Lumet’in sineması Akademi’ye her zaman fazla ağır ve itici gelmişti. 4 filmiyle aday olup sıfır çekmesi tesadüf değildi. Bu da yere göğe sığdırılamayan spor filmi Rocky’ye takılma problemiyle yüzleşilen seneydi. Neyse ki yönetmene sonrasında Onur Ödülü verildi.
15-Bonnie ve Clyde (Bonnie and Clyde)
Ne zaman? 1967 Kime yenildi? Gecenin Sıcağında Niye kaybetti? Bonnie ve Clyde, çoktan popüler kültür ikonuna dönüştü. Ama burada Akademi’nin ‘anlık politik furya’nın peşine takılmasının mağduru olmuştu. Warren Beatty-Faye Dunaway ikilisi, Gecenin Sıcağında’dan daha çok hatırlanıyor şüphesiz.