Giriş
Soru: Diplomalı ve belgeli işsizleri işe alan işverenlerin primlerini devlet ödeyecekmiş. Elinde meslek belgesi veya diploması olmayan işçiyi işe alan işverene sağlanan bir avantaj var mı? Bahtiyar ŞİMŞEK Cevap: Torba yasa, genç işçi istihdamı olarak adlandırılan ve geçen yıllarda uygulanan istihdam teşvikinin kapsamını genişletiyor. Uygulama süresini de 31 Aralık 2015’e uzatıyor. Duyumunuz kısmen doğru. Getirilen istihdam teşvikiyle, mesleki yeterlilik belgesi ile mesleki ve teknik eğitim veren orta ve yüksek öğrenim kurumlarından mezun olan işsizleri belli koşullarda işe alanlar, 54 aya kadar süreyle işveren prim hissesinin tamamını işsizlik sigortası fonundan karşılayabiliyor.
[[HAFTAYA]]
Ancak, mesleki yeterlilik belgesi olmayanları işe alan işadamları da teşvikten mahrum bırakılmadı. Söz konusu teşvikten yaralanmanın şartları şöyle: - İşe alınanlar 18 yaşından büyük 29 yaşından küçük erkek veya 18 yaşından büyük kadın olacak, - İşe alınan işe alındığı tarihten önceki son 6 ay içinde SGK’ya prim ve hizmet belgesi ile bildirilmemiş (6 aydır işsiz) olacak, - İşletmede son altı ayda çalışan ortalama işçi sayısına ilave olarak işe alınacak, - İşverenin 24 ay boyunca bu kişiler nedeniyle katlandığı sigorta primi işveren hissesi, işsizlik sigortası fonundan karşılanacak. - Bu kişileri İşkur’a kayıtlı işsizler arasından işe alan işadamının, 30 ay boyunca bu kişiler nedeniyle katlandığı sigorta primi işveren hissesinin tamamı, işsizlik sigortası fonundan karşılanacak. - 18 yaşından büyük işsizlerin (üst yaş sınırı aranmıyor) işe alınmasında ise 6 ay işveren prim hissesi işsizlik sigortası fonundan karşılanacak.
Dul ve yetim aylığını birlikte alamazsınız ancak yüksek olanı tercih edebilirsiniz
Soru: SSK emeklisi olan eşim ağır hasta. Babam Bağ-Kur’luyken yıllar önce vefat etti. Annem de vefat etti. Ablam veya kız kardeşim yok. Eşimin vefatı halinde, eşimin SSK maaşı ile babamın Bağ-Kur maaşını birlikte alabilir miyim? H.ALKAN Cevap: İki aylıktan yüksek olanı tercih etme hakkınız var. Ya eşinizden dolayı SSK’dan dul aylığı ya da babanızdan dolayı Bağ-Kur’dan yetim aylığı alabilirsiniz. Her iki aylığı birlikte alamazsınız.
Torba yasada erken emeklilik bulunmuyor
Soru: 1957 doğumluyum. 1997’de sigortam başladı. 480 gün prim ödedim. Torba yasaya göre farklı bir yolla emekli olabilir miyim? Huriye BOLUR Cevap: Torba yasada erken emeklilikle ilgili bir düzenleme bulunmuyor. Erken emeklilik 1999 yılından beri uygulanmakta olan sosyal güvenlik politikalarına aykırı olur. 480 gün prim ödemesiyle emekli olmanız mümkün değil. Emekli olabilmeniz için, en az 3600 gün prim ödemiş olmanız gerekiyor. 3120 gün daha prim ödeyerek, priminizi 3600 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Aftan prim borcu olan yararlanacak
Soru: Eşim 1995’te Bağ-Kur’lu oldu. 1 yıl prim ödemesi bulunuyor. 1996’da dilekçe verilip sigortası kapatıldı. Torba yasaya göre; tekrar borçlanıp emekli olma şansı var mı? Muammer ÇEKİN Cevap: Torba yasa, prim borçlarının gecikme cezası ve gecikme zammını siliyor. Yerine enflasyon oranında hesaplanan gecikme bedeli ile prim borcunun aslının 36 ayda 18 eşit taksitte ödenmesine imkan sağlayarak, hem borçluları rahatlatıyor hem de kamunun tahsil edilemeyen alacaklarının tahsilini sağlıyor. Eşiniz 1996’da dosyasını kapattığı için, af kanunundan yaralanacak prim borcu bulunuyor. Oysa eşiniz dosyasını kapatmasa ve o günden bugüne kadar prim ödemese, bugün af kanunundan yararlanarak prim borcunu ödeyebilecekti. Af yasasında borçlanma hakkı getiren bir düzenleme olmadığından, maalesef eşinizin aftan yararlanarak gün kazanması mümkün değil.
İki doğum için 1440 gün borçlanma yapabilirsiniz
Soru: 10 Temmuz 1965 doğumluyum. SSK’lıyım. 5 çocuğum var. Çocuklarımın doğum yılları, 1982, 1987, 1989, 1997 ve 1998’dir. 1 Aralık 1978’de SSK’lı oldum. 2344 gün prim ödedim. Doğum borçlanması yaparak prim günüme ekleyip ne zaman ya da kaç gün, kaç yaşında emekli olabilirim? Geri kalan günlerimi borçlanıp ödeyebilir miyim? N. ATİL Cevap: 8 Eylül 1999 itibarıyla 18 yıldan fazla süredir sigortalı olduğunuzdan, eski yasa şartlarıyla emekli olacaksınız. Eski yasaya göre; yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Doğum sonrasındaki iki yıl içinde prim ödemeniz olmayan iki doğumunuzu borçlanarak toplam 1440 gün kazanmanız mümkün. İki doğum için, 1256 gün borçlanma yaparak toplam ödemenizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 50 yaşınızı dolduracağınız 10 Temmuz 2015’te emekli olabilirsiniz. Ayrıca iki doğumunuz için borçlanma yaparak, 1440 gün kazanıp, sigortalı çalışarak 1216 gün daha prim ödeyerek toplam prim ödemenizi 5000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Eşinizin 5450 gün prim ödemesi gerek
Soru: Eşim 1965 doğumlu. Şubat 1991’de SSK’lı oldu. 1995’te doğum yaptı. Ne zaman emekli olur? Adem ÖZDEMİR Cevap: Eşiniz 20 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 47 yaş şartlarına tabi. 5450 gün prim ödemiş olması şartıyla, 2012’de 47 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Primini 5450 güne tamamlaması gerekiyor. Eşinizin, 1995’teki doğumundan sonraki iki yıl süresince prim ödemesi yoksa doğum borçlanması yaparak 720 gün kazanabilir. Eşinizin, toplam 3600 gün prim ödemesi şartıyla, 2023’te 58 yaşını dolduracağı tarihte yaş haddinden emekli olması da mümkün.
