Giriş
Soru: Kız kardeşim Kasım 1960 doğumlu. Şubat 1982’den itibaren sigortalı olarak çalışmaya başladı. Mayıs 1995’e kadar aralıklarla çeşitli işyerlerinde çalıştı. Daha sonra sağlık sorunları nedeniyle yurtdışına giderek orada çalışmaya başladı. 4 yıldan beri çalışmıyor. Türkiye’de yaşarken eşinden boşandı. 1993’ten itibaren babamdan dolayı Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alıyor. Aralık 2006’dan itibaren, isteğe bağlı sigorta primi ödüyor. Ekim 2009 itibarıyla toplam 3573 gün prim ödemesi oldu. 1) Kızkardeşim emekli olunca hem babamdan yetim aylığı hem kendi aylığını alabilir mi? 2) Eğer her iki aylığı da alabilirse, ne zaman emekli olur? 3) Eğer varsa eksik prim gün sayısını yurt çalışma süreleriyle tamamlayabilir mi? Hatice MERAL Cevap: 1) Kızkardeşiniz yetim aylığını Emekli Sandığı’ndan aldığı için emekli olduğunda her iki aylığı da alabilir. 2) Kardeşiniz, emekli olmak için, 20 yıl sigortalılık süresi, 5000 gün prim ödeme ve 40 yaş şartlarına tabi. 1427 gün daha prim ödeyerek, 3573 gün olan prim ödemesini 5000 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Ancak, 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlı prim ödemeleri 4/b sigortasına (eski adıyla Bağ-Kur) sayıldığından, kardeşiniz isteğe bağlıya 27 ay (810 gün) daha prim ödedikten sonra, isteğe bağlıdan çıkıp kalan 617 gün prim eksiğini sigortalı bir işte çalışarak tamamlamalı. 3) Kardeşiniz prim eksiğini yurtdışı çalışma süresini borçlanarak da tamamlayabilir. Ancak, sigortalı bir işte çalışırken borçlanma yapmasında fayda var.
Ablanızın Bulgaristan çalışmasının 4170 gününü borçlanması gerek
Soru: Ablam Mart 1950 doğumlu. 20 Ekim 1999’da SSK girişi var. Toplam 729 gün SSK primi ödendi. Ocak 2009’dan beri de Bağ-Kur’a prim ödüyor. Bağ-Kur’a 11 ay prim ödedi. Toplam 1059 gün prim ödemesi var. SSK’dan 3600 günden emekli olma şansı var mı? Veya SSK’dan emekli olması için ne yapması gerekiyor? Ablam 1995 Bulgaristan göçmeni. 20 yıl çalışmışlığı var. O yılları borçlanma hakkı var mı? Ürküş MUTLU Cevap: Ablanız Bulgaristan’dan zorunlu göç kapsamında gelmişse, Bulgaristan çalışmasını borçlanabilir. İsteğe bağlıdan çıkıp, sigortalı bir işte çalışırken Bulgaristan’daki çalışma süresinin 2541 gününü borçlanarak, 1059 gün olan prim ödemesini 3600 güne tamamlaması halinde, 56 yaşını dolduracağı Mart 2016’da emekli olabilir. Ayrıca belirttiğimiz gibi sigortalı bir işte çalışırken, Bulgaristan çalışma sürelerinin 4170 gününü borçlanması halinde, 20 yıl sigortalılık süresi, 5225 gün prim ödeme ve 44 yaş şartlarına tabi olarak, hemen de emekli olabilir. Bulgaristan çalışmasını borçlanmaması halinde, 8 Eylül 1999’dan sonra ilk defa sigortalı olduğundan 3600 gün prim ödemesiyle emekli olamaz. Bu takdirde, ablanız en erken Bağ-Kur’dan 5400 gün prim ödeyerek emekli olabilir. İsteğe bağlı olarak 4341 gün daha prim ödeyerek, 1059 gün olan prim ödemesini 5400 güne tamamlayacağı tarihte, Bağ-Kur’dan emekli olabilir.
Babaya ait olan ve kirasız oturulan işyerinin vergisi
Soru: Babasına ait işyerinde kira ödemeden ticaret yapan çocuğun, işyeri kira stopajı mükellefiyeti var mı? Her ay kiradan dolayı stopaj vergisi yatırması gerekir mi? Oğluna kira almadan kullandırdığı işyeri için babanın vergisel yükümlülüğü var mı? Cebrail AKGÜL Cevap: Babasına ait işyerinde kira ödemeden oturan çocuğun kira stopajı (kesintisi) yaparak, muhtasar beyanname ile vergi dairesine beyan ve ödeme yükümlülüğü yoktur. Ancak, bunun için defter ve kayıtlarında babası adına nakden veya hesaben kira tahakkuk kayıtları ile babasını alacaklı gösteren kayıtların olmaması gerekiyor. Babanın oğlundan kira almadığı işyeri için Gelir Vergisi açısından yükümlülüğü var. Babanın, oğluna kira almadan kullandırdığı işyeri için, emsal kira bedeli üstünden kira beyanında bulunması ve Gelir Vergisi’ni ödemesi gerekiyor. Emsal kira bedeli, işyeri Emlak Vergisi değerinin yüzde 5’idir. İşyerinin Emlak Vergisi değerinin 800 bin TL olduğunu varsayarsak, baba bu işyerinin emsal kira bedeli olan 40 bin TL’yi (800 bin TL X yüzde 5) kira geliri olarak beyan ederek hesaplanan Gelir Vergisi’ni ödeyecektir.
Bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor
Soru: 2 Şubat 1963 doğumluyum. Mart 1985’te SSK’lı olarak işe başladım. Ve 7426 gün prim ödemem var. Erken emekli olabilmem için askerlik borçlanmasını ödedim. Başlangıç tarihim Kasım 1983 oldu. Prim gün sayım da 7966’ya yükseldi. Ne zaman emekli olabilirim? Ömer MERMER Cevap: Sigorta başlangıcınızı ay olarak vermişsiniz. Oysa bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. Şayet sigorta başlangıç tarihiniz 23 Mart ve öncesi bir tarihse emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5150 gün prim ödeme ve 47 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de, 47 yaşınızı dolduracağınız 2 Şubat 2010’da emekli olabilirsiniz. Şayet sigorta başlangıç tarihiniz 23 Mart’tan sonraki bir tarihse 48 yaşınızı dolduracağınız 2 Şubat 2011’de emekli olabilirsiniz.
SSK emekli kız çocuğuna yetim aylığı bağlamaz
Soru: Emekli Sandığı’ndan emekliyim. Eşimden ayrıldım. SSK emeklisi olan ve 16 yıl önce vefat eden babamın maaşından istifade edebilir miyim?T.AYGÖREN Cevap: SSK, kendi çalışmalarından dolayı, sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alan dul kız çocuklarına, ana ve babalarından dolayı yetim aylığı bağlamaz. Emekli Sandığı’ndan emekli olduğunuzdan, babanızdan dolayı SSK’dan yetim aylığı alamazsınız. Ancak, siz SSK emeklisi, babanız Emekli Sandığı emeklisi olsaydı, buradan yetim aylığı alabilirdiniz. Bu durum, Emekli Sandığı ve SSK kanunlarındaki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Çevrenizde bu durumda aylık alanlar sizi yanıltmasın.
51 yaşınızı doldurunca emekli olabilirsiniz
Soru: 30 Ekim 1963 doğumluyum. SSK’lı olarak çalışmaya başladığım tarih 1 Ocak 1978. Toplam 1119 gün prim ödedim. 1 Kasım 1991’den itibaren Bağ-Kur’a prim ödemekteyim. Ne kadar daha Bağ-Kur primi ödeyerek, kaç yaşında emekli olabilirim? Cumhur TORUNOĞLU Cevap: Bağ-Kur’da emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. 22 Kasım 2013’e kadar prim ödeyerek, ödemenizi 25 tam yıla tamamlamanız şartıyla, 51 yaşınızı dolduracağınız 30 Ekim 2014’te emekli olabilirsiniz.
