İSO'nun yıl sonu dolar kuru tahmini 1,61 TL

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) Ekonomik Durum Tespit Anketi’ne göre, işletmeler, bu yılın ilk yarısının tüm göstergelerde 2010 yılı ikinci yarıya göre daha olumlu geçmesini bekliyor.

Özel sektör imalat sanayinin içinde bulunduğu koşulları, sorunları, beklenti ve öngörülerini tespit edebilmek, çözüm önerileri geliştirebilmek amacıyla İSO üyeleri arasında gerçekleştirilen anketin 2010 yılı ikinci 6 ayını kapsayan sonuçları ile 2011 beklentileri, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı.

Ankete göre, işletmelerin, 2011 yılı ilk yarıya yönelik beklentileri oldukça iyimser. İşletmeler, bu yılın ilk yarısının tüm göstergelerde 2010 yılı ikinci yarıya göre daha olumlu geçmesini bekliyor. 2011 ilk yarıda, üretimlerinde daralma bekleyen işletmelerin oranı yüzde 8,1, iç satışlarında daralma bekleyen işletmelerin oranı yüzde 9, dış satışlarında daralma bekleyen işletmelerin oranı yüzde 10,2, yeni siparişlerinde daralma bekleyen işletmelerin oranı da yüzde 8,4, istihdamlarında daralma bekleyen işletmelerin oranı ise yüzde 6,7 oldu. Tüm göstergelerde daralma bekleyen işletmelerin oranı ortalama olarak yüzde 8,5 civarında seyretti.

Ankette yer alan endeksler 0 ile 200 arasında değerler alıyor. Endeksin 100’den büyük olması olumlu, 100’den küçük olması ise olumsuz gelişmeye işaret ediyor.

-ÜRETİM ENDEKSİ-

Krizin en ağır olarak hissedildiği 2008 ikinci ve 2009 ilk yarıda son derece düşük değerler alan üretim endeksi, ekonomideki toparlanmaya paralel olarak 2010 ilk yarıda 130,4’e, ikinci yarıda ise 135,6’ya kadar yükseldi. 2010 ikinci yarıda üretim endeksi küçük ölçeklilerde 129,2, ortalarda 141,3 ve büyüklerde de 137,5 oldu. 2011 yılı ilk yarısı için üretim beklenti endeksi 155 olurken, bu değer işletmelerin büyük bölümünün bu yılın ilk yarısında üretimde daha iyimser beklentilere sahip olduklarını gösterdi. Ölçekler itibarıyla bakıldığında 2011 ilk yarı için üretim endeksi beklenti değerinin küçüklerde 153,3, ortalarda 154,5 ve büyüklerde ise 160,2 ile 2010 ikinci yarı gerçekleşmelerinin epeyce üzerinde oldu. Söz konusu tablo, ölçek büyüdükçe iyimserliğin de arttığını gösterdi.

Üretim endeksi gibi iç satışlar endeksi de kriz dönemindeki düşük değerlerinden sonra 2010 ilk yarıda 128,8’e, 2010 ikinci yarıda ise 134,7’ye yükseldi. Ölçeklere bakıldığında 2010 ikinci yarıda küçüklerde 129, ortalarda 138,3 ve büyüklerde de 140,7 seviyelerinde gerçekleşti. 2011 ilk yarı için iç satışlar beklenti endeksi 151,7 oldu. Küçük ölçeklilerde 155,1 olan iç satışlar beklenti endeksi, ortalarda 144,2, büyüklerde de 160,5 ile oldukça olumlu. Üretimde olduğu gibi iç satışlarda da büyük ölçekli işletmelerin beklentisi diğer ölçeklere kıyasla daha olumlu çıktı.

Genelde Türkiye dış ticaretindeki trende göre hareket eden dış satışlar endeksi, dış ticaretin hareketlenmeye başladığı 2009 ikinci yarı ile birlikte çıkışa geçmişti. 2009 ilk yarıda 73,2 ile düşük bir seviyede olan dış satışlar endeksi, 2009 ikinci yarıda 109,5’e, 2010 ilk yarıda 118,6’ya, 2010 ikinci yarıda ise 124,9’a yükseldi. Ölçekler bazında ise 2010 ikinci yarı dış satışlar endeksi küçüklerde 109,3, ortalarda 129,5 ve büyüklerde de 148,1 ile 100 değerinin oldukça üstünde gerçekleşti.

2011 ilk yarı beklentileri dış satışlarda da olumlu. Toplam işletmelerde dış satışlar beklenti endeks değeri 149,3 oldu. Ölçekler itibarıyla bakıldığında dış satışlar beklenti endeksinin küçüklerde 148,5, ortalarda 148,1 ve büyüklerde de 153,8 olarak gerçekleşti. Büyük ölçekli işletmeler, küçük ve orta ölçeklilere göre daha iyimser bir tablo ortaya koydu.

2009 ilk yarıdaki krizle birlikte 68,1 gibi düşük bir seviyeye gerileyen yeni siparişler endeksi, 2009 ikinci yarıda 111,8, 2010 ilk yarıda 126,3, 2010 ikinci yarıda ise 130,9 gibi oldukça yüksek bir seviyeye yükseldi. 2010 ikinci yarıda, yeni siparişler endeksi küçük ölçekli işletmelerde 126,3, ortalarda 130,5 ve büyüklerde de 143,2 oldu. Orta ölçekliler hariç diğer ölçeklerde 2010 ikinci yarı yeni sipariş endeks değerleri, 2010 ilk yarıya göre daha yüksek. 2011 ilk yarı için toplam işletmelerde, yeni siparişler beklenti endeksi değeri 156,4 oldu. Ölçekler bazında ise beklenti endeksi küçüklerde 157,8, ortalarda 151,3, büyüklerde ise 164,7 olarak gerçekleşirken, yeni siparişlerde en iyimser beklentiler büyük ölçekli işletmelere ait.

Kriz esnasında oldukça düşük seviyelerde gerçekleşen istihdam endeksi, 2010 ilk yarıda 123,7’ye yükseldi, 2010 ikinci yarıda ise 122,1’e geriledi. 2010 ikinci yarıda elde edilen 122,1’lik endeks değeri, anketin yapılmaya başlandığı 1998 yılından beri elde edilen ikinci en yüksek değer oldu. Ölçekler bazında istihdam endeksinin en yüksek olduğu grup 127,6 ile orta ölçekliler olarak gerçekleşti. Küçüklerde 115,2 olan endeks değeri, büyük ölçeklilerde ise 125,9 oldu. 2011 ilk yarıya yönelik istihdam beklenti endeksi 137,6. Ölçeklere bakıldığında, istihdam beklenti endeksi küçüklerde ve ortalarda 135,2, büyüklerde 148,8 oldu. İstihdamda da en olumlu beklenti büyük ölçekli işletmelerde gerçekleşti.

-MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERE YÖNELİK BEKLENTİLER-

Çalışmaya katılan işletmelerin 2011 yılı GSYH büyüme hızı beklentisi yüzde 5,5 oldu. Bu oran, ekonomik programda öngörülen yüzde 4,5’lik büyüme hedefinin üzerinde bulunuyor.

İşletmelerin 2011 ÜFE ve TÜFE tahmini ortalaması yüzde 6,9 ile aynı. ÜFE tahmini 2010 yılı gerçekleşmesinden daha düşük olmasına karşın, TÜFE tahmini 2011 ekonomik programında yüzde 5,3 olarak öngörülen tahminin üzerinde.

2011 yılında çalışmaya katılan işletmeler kurlar da az da olsa bir artış bekliyor. 2011 yıl sonu ABD doları kur tahmini 1,61 TL, avro kur tahmini 2,10 TL oldu. İşletmelerin bu tahminleri, 2010 Aralık TCMB döviz alış kuru 1,50 TL’ler düzeyinde olan ABD dolarına göre, TL’nin 2011 yıl sonuna kadar yüzde 7 düzeyinde değer yitireceği beklentisini ortaya koyarken, avro kurunda önemli bir değişim beklemediklerini gösterdi.