Giriş
Sizden sonra sosyal medya hesabınıza ne oluyor? Uzmanı uyardı: Güvenlik tehdidi oluşturabilir
Teknoloji dünyasının en önemli parçalarından biri olan sosyal medyanın popüleritesi hızla artmaya devam ediyor. Sosyal medyanın aktif üyeleri, para kazanma kaynağından arkadaş edinmeye, iş bulma aracından hobi oluşturmaya kadar birçok alanda bu mecrayı tercih ediyor. Peki sosyal medya kullanıcısı öldükten sonra hesabına ne oluyor? Bu hesaplar, ölen kişinin yakınları için güvenlik tehdidi anlamına mı geliyor? Prof. Dr. Ali Murat Kırık bilinmeyen noktalara ışık tutarken, Avukat Süreyya Kardelen Yarlı, konunun hukuki boyutunu ele alıyor.
Azra Şahin - Posta.com.tr Sosyal medya, hayatımızın hemen hemen her alanında bize eşlik ediyor. Bu dijital dünyaya yapılan üyeliklerin hızla artmaya devam etmesi akıllara, 'Öldükten sonra bu hesaplara ne olacak?' sorusunu getiriyor.
Diğer yandan son dönemlerde ortaya çıkan 'Anıtlaştırılmış hesap' ve 'Dijital (elektronik) vasiyet' sıkça tartışılan başlıklar arasında yer alıyor.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, kişinin öldükten sonra hesabına ne olacağını hesabı anıtlaştırma, hesap varisi belirleme ve hesap silme olarak üç seçenekle özetliyor. Kırık, hangi seçeneğin uygun olacağı konusunda dikkat çeken açıklamalar yapıyor:
"Platformun politikaları, kişisel tercihler ve gizlilik gibi faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir. Dijital vasiyet hazırlamak da bu süreci kolaylaştırabilir ve dijital varlıkların istenildiği şekilde yönetilmesini sağlayabilir.'
Facebook'un sahibi Meta, bir kullanıcının ölüm belgesi iletildiğinde ilgili kullanıcının hesabını ya kaldırıyor, ya da hesabı donduruyor.
Platform, bir kullanıcının ölüm belgesi iletilmesi durumunda belirlenmiş bir süreci takip ediyor.
KULLANICININ ÖLÜM BELGESİ BU SEKMEDEN GÖNDERİLİYOR
Aileniz veya yasal temsilcileriniz, kullanıcının ölüm belgesinin bir kopyasını Facebook'un "Hesap ve Giriş" sekmesindeki belirli bir bağlantıdan gönderiyor. Ancak Facebook Meta, belgenin sahte olmadığını doğrulamak için bazı ek bilgiler talep edebiliyor.
Bu doğrulama yapıldıktan sonra platform, hesabı incelemeye alıyor ve inceleme sonunda hesabı kaldırıyor ya da donduruyor.
Kaldırılan hesapta tüm veriler kalıcı olarak silinirken, dondurulan hesapta ise tüm veriler korunuyor ancak hesaba erişilemiyor ya da yeni içerik paylaşılamıyor.
'ANITLAŞTIRILMIŞ HESAP' NEDİR?
Dondurulan bir hesap, anıtlaştırılmak istenirse aile ya da arkadaşların kimlik doğrulamasından geçmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Kırık, paltformun hesabı kimin kaldırdığı ya da dondurduğu hakkında bilgi vermediğini belirtiyor ve anıtlaştırılmış hesabı şöyle özetliyor:
"Anıtlaştırılmış hesaplar, vefat eden bir kullanıcının Facebook profilinin özel bir halidir. Bu hesaplar, profil adının yanında "Anısına" ibaresi taşır ve profil fotoğrafı karartılır. Hesap sahibi tarafından paylaşılan gönderiler ve fotoğraflar kalır, ancak hesap artık düzenlenemez veya yeni içerik eklenemez. Aile ve arkadaşlar, anıtlaştırılmış bir hesaba saygılarını sunmak için yorum yapabilir ve duygularını paylaşabilirler. Hesap varisi önceden belirlenmişse, varis hesaptaki gönderileri görüntüleyebilir, anıları paylaşabilir ve hatta bazı durumlarda yeni içerikler ekleyebilir. Bir hesabı anıtlaştırmak için, aileniz veya yasal temsilcileriniz, kullanıcının ölüm belgesinin bir kopyasını Facebook'a gönderebilir ve belgenin sahte olmadığını ve kullanıcının kimliğini doğruladıktan sonra hesap anıtlaştırılır. Anıtlaştırılmış hesaplar, vefat eden sevdiklerinizi anmak ve anılarını korumak için değerli bir araç olabilir."
DİJİTAL (ELEKTRONİK) VASİYET NEDİR VE NASIL HAZIRLANIR?
"Dijital vasiyet, ölümünüzden sonra dijital varlıklarınızın nasıl yönetileceğini belirlemenizi sağlayan bir belgedir. Bu varlıklar sosyal medya hesapları, e-posta hesapları, çevrimiçi bankacılık hesapları, fotoğraflar, belgeler vb. gibi dijital içerikleri içerir. Dijital vasiyet, geleneksel miras kurallarına tabi olmayan dijital varlıkların yönetimini kolaylaştırır ve ailenize/arkadaşlarınıza rehberlik sağlar. Dijital vasiyette hangi hesapların kapatılmasını veya korunmasını istediğiniz, kimlerin hangi hesaplara erişebileceği, hesaplarda saklanan verilerin ne yapılmasını istediğiniz gibi konuları belirleyebilirsiniz. Dijital vasiyet hazırlamanın faydaları arasında ailenizin ve arkadaşlarınızın yükünü hafifletmek, dijital varlıklarınızın kontrolünü sağlamak, dijital kimliğinizin korunmasına yardımcı olmak ve dijital mirasınızla ilgili isteklerinizi netleştirmek bulunur. Dijital vasiyetinizi hazırlamanın çeşitli yolları vardır, bunlar arasında çevrimiçi hizmetlerden yararlanmak, yazılı belge oluşturmak veya bir avukata danışmak sayılabilir. Dijital vasiyetinizde güçlü bir şifre belirlemek, vasiyeti düzenli olarak güncellemek, birden fazla kişiye veya güvenilir bir kuruluşa iletmek ve vasiyetin yasal olarak bağlayıcı olduğundan emin olmak önemlidir. Dijital vasiyetinizi oluştururken bazı çevrimiçi hizmetlerden yararlanabilirsiniz."
'ÖLEN KİŞİNİN AKTİF KALAN SOSYAL MEDYA HESABI, YAKINLARI İÇİN GÜVENLİK TEHDİDİ OLUŞTURABİLİR'
Vefat eden kişinin aktif kalan sosyal medya hesabı, dolandırıcıların e-postalar veya mesajlar göndererek hassas bilgileri ele geçirmeye çalışma ihtimalinden dolayı güvenlik tehdidi oluşturabiliyor.
Zayıf parola ya da iki faktörlü kimlik doğrulaması olmayan hesapların üçüncü kişiler tarafından ele geçirilmesi kolaylaşıyor.
Diğer yandan ele geçirilen hesap, ölen kişinin itibarını zedeleyecek uygunsuz paylaşımlar yaparak yakınlarını maddi/manevi zarara uğratabiliyor.
HENÜZ YASAL DÜZENLEME YOK
Avukat Süreyya Kardelen Yarlı, bu durumla alakalı yasal bir düzenlemenin henüz bulunmadığının altını çizerek uyarıyor:
"Kişilerin dijital dünyadaki hesapları ve kişisel verilerinin ölümden sonra korunması bağlamında en kısa sürede detaylı yasal bir düzenlemenin yapılması gerektiğini savunmaktayım zira bu durumda ölen kişi hala varmış gibi paylaşımlar yapılarak yakınlarının kandırılması mümkündür. Aynı zamanda ölen kişinin sosyal medya hesapları üzerinden kişisel verileri kullanılarak dolandırıcılık, hukuka aykırı bir şekilde ifşa veyahut da ölen kişinin anısına hakaret gibi birtakım hukuka aykırı eylemler de işlenebilir."
Dijital kimliğinizi korumak için atılacak en önemli adımlardan biri çevrimiçi gizlilik ayarlarınızı düzenli olarak gözden geçirmek ve gerektiğinde güncellemektir.
Ayrıca sosyal medya profillerinizde paylaştığınız bilgileri sınırlayarak kimliğinizin çalınmasını veya kötüye kullanılmasını önleyebilirsiniz.