Giriş
Corona virüs hakkında hamilelerin bilmesi gerekenler
Corona virüsün tüm dünyaya yayılmasının ardından özellikle de hamilelerin en büyük korkusu haline geldi. Kadın Hastalıkları,Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Deniz Ulaş hamilelikte corona virüsten korunma yöntemleri ve hamilelikte corona virüs tedavisi hakkında bilgiler verdi.
2019 yılının Aralık ayında Çin’in Wuhan şehrinden başlayan ve tüm dünyaya yayılarak pandemiye neden olan COVID-19’un nedeni SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) virüsü. SARS virüsü soğuk algınlığına neden olan MERS, HCoV 229, NL63 gibi corona virus ailesindendir. COVID-19’a neden olan bu virüse “SARS-CoV-2” veya “yeni corona virüs” de deniyor.
COVID-19 nedir?
SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu enfeksiyona COVID-19 denir. Soğuk algınlığına neden olan diğer virüslerden tek farkı bulaşıcılığının ve öldürücülüğünün daha yüksek olması. Ancak yine de öldürücülüğü daha önce salgınlara neden olan diğer corona virüslerden (MERS-CoV, SARS-CoV) daha düşük. Yeni corona virüsün öldürücülüğü %3-4 iken, SARS-CoV’un %10, MERS-CoV’un %37’dir.
İtalya ve İspanya en yüksek ölüm sayısına sahip.
COVID-19 gebelikte nasıl seyreder?
Corona virüslü hamile kadın sayısı çok az olduğu için COVID-19’un gebelikteki seyri ile ilgili net bir bilgi henüz yok. Ancak aynı aileden olan SARS ve MERS enfeksiyonlarının gebelikte daha ağır geçtiği çalışmalarda gösterildi. Bu açıdan bakıldığında yeni corona virüs enfeksiyonunun gebelikte daha ağır geçebileceği tahmin ediliyor. Ancak bu konu ile ilgili daha doğru bilgi verebilmek için vaka sayısının artması gerekiyor.
Hamilelikte corona virüs bebeğe bulaşır mı?
Coronalı gebe vakası çok az olduğu için bu konu ile de ilgili net bilgi yoktur. Ama anneden bebeğe plasental yolla anne karnında bulaşması pek mümkün görünmüyor. Çin’de yapılan çalışmalarda COVID-19 pozitif gebelerin amnion sıvısından, kordon kanından, yenidoğan bebeğin boğazından ve anne sütünden alınan örneklerde corona virüs tespit edilmedi.
Corona virüsün bebek üzerinde bir etkisi var mı?
Şimdilik corona virüsün bebeğin gelişimi üzerine olumsuz etkisi olduğunu gösteren veri yoktur. Ancak vaka sayısı az olduğu için bu konuda emin olmak zor. Bazı yayınlarda erken doğum, düşük, bebekte gelişme geriliği veya fetal distresse neden olduğu belirtilse de kesin bilgi için henüz yeterli data yok.
Corona virüs enfeksiyonu doğum şeklini etkiler mi?
Hayır. Corona virüs enfeksiyonu doğum şeklini etkilemez. Sezaryen eğer tıbbi olarak ihtiyaç varsa yapılmalıdır. Ayrıca normal doğum sırasında vajinal salgılarla bebeğe bulaşma olmadığı yapılan çalışmalarda gösterildi. Şimdiye kadar COVID-19’lu 32 gebe literatürde bildirilmiştir. 32 hastanın 15’inde (%47) erken doğum görüldü. 32 COVID-19 pozitif gebenin 27’si sezaryenle, 2’si vajinal yolla doğum yaptı.
Corona virüslü bir anne bebeğini emzirebilir mi?
Şu anda virüsün anne sütü ile bebeğe geçtiğine dair kanıt yok. Anneden bebeğe bulaşırsa yakın temas sonucu damlacık yoluyla bulaşabileceği düşünülüyor. Ancak kar zarar oranına bakıldığında; anne sütünün bebeğe faydası corona virüsün bebeğe bulaşma riskinden daha fazla olduğu için, COVID-19’lu bir annenin bebeğini emzirmeye devam etmesi öneriliyor. Çok şiddetli hastalık durumunda belki emzirme kesilebilir. Ama bu durumda da süt pompalarıyla sütün sağılıp bebeğe anne sütünün verilmesi tavsiye ediliyor.
Ancak emzirme sırasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir:
- Emzirmeden önce mutlaka elinizi yıkayın
- Maske kullanın
- Emzirme pompası kullanılıyorsa pompalar uygun şekilde temizlenmiş olmalı
Gebelikte COVID-19 tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın henüz kesin tedavisi yok, ancak remdesivir, hidroksiklorakin, lopinavir-ritonavir gibi ilaçların COVID-19 tedavisinde etkili olup olmadığı ile ilgili çalışmalar devam ediyor.
Ülkemizde sağlık bakanlığı COVID-19 tedavisi için bir algoritma yayınladı. Bu algoritmaya göre hidroksiklorokin ve lopinavir/ritonavir tedavisinin COVID-19 tedavisinde kullanılması öneriliyor. COVID-19 tanısı almış gebelerin tedavisi gebe olmayanlarla aynı. Sadece COVID-19 pozitif hamilelerin takip ve tedavisinin, gerekiyorsa doğumunun 3. Basamak hastanelerde yapılması gerekir. Hastanede perinatolog, yeni doğan uzmanı, yoğun bakım uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve doğum anestezisti de bulunmalı.
Takip ve tedavinin negatif basınçlı izolasyon odalarında yapılması öneriliyor. Gebede COVID-19 tedavisi; enfeksiyonun kontrol altına alınması, oksijen tedavisi, fazla sıvı yüklenmesinden kaçınılması, ampirik antibiyotikler, bebeğin kalp seslerinin ve sancının takip edilmesi, gerekirse mekanik ventilasyon ve doğum zamanlamasının doğru yapılmasını kapsıyor.
Akciğer tomografisi normalde gebelikte çekilmez ama COVID-19 şüphesi varsa tomografinin çekilebileceği öneriliyor.