‘Drina Köprüsü’nün yazarının kasabasında

Travnik, etrafı yeşil dağlarla çevreli minik bir kasaba. Bosna Hersek'in tam ortasında, Saraybosna'nın kuzey batısında. İki katlı küçük evler, tertemiz bir Avrupa şehri kalitesinde bir küçük merkez var.

Bu merkezin orta yerinde de renkli resimlerle, kalem işleriyle bezeli Alaca Cami. Vakıflar Genel Müdürü (VGM) Dr. Adnan Ertem'le birlikte, restorasyonuna o gün başlanan camiyi geziyoruz.

Vakfın Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Asıl Ceren İnanç kulağımıza fısıldıyor: "Drina Köprüsü'nün yazarı İvo Andriç'in evi bu kasabanın orta yerinde. Şurada" Gösteriyor. Heyecanlanıyoruz. Andriç bu ünlü eseriyle Nobel edebiyat ödülünü kazandı. Eser filme de alındı.

Travnik, Osmanlı İmparatorluğunda bir dönem bölge başkentliği de yapmış, Osmanlı’ya tam 77 vezir vermiş, tarihi bir şehir aynı zamanda.

Osmanlı’dan kalanlar

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün düzenlediği üç günlük Bosna-Hersek turunda Osmanlı eserlerinin izinden gidiyoruz. Onbinlerce insanın yaşamını yitirdiği iç savaşın (1992-1995) tahrip ettiği bu topraklar şimdi yaralarını sarıyor.

VGM de elindeki olanaklarla bu değişime destek veriyor. Bölgedeki yıkılmış, terk edilmiş, tahrip olmuş Osmanlı vakıf eserlerini ayağa kaldırıyor. (Geçen yılın Kasım ayında, Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak ve VGM Ertem'le birlikte Makedonya'da Haydar Kadı Camisi’nin yeniden ibadete açılışına katılmıştık.)

Bosna gezimizin ilk günü, Saraybosna'daki VGM'nün vakfiye yatırımlarını ziyaret ettik. Kentin merkezindeki Başçarşı Camii projesi tamamlanmış, restorasyon başlamıştı. Hatice ve Safiye Hanım İbneti Mehmet Efendi Vakfı'na ait taşınmazın üzerindeki öğrenci yurdu bitmek üzereydi. Sanski Monska pazar yeri, ihale aşamasındaydı. İsabey Hamamı tamamlanmıştı.

Hırvatlar, Sırplar, Boşnaklar

Rehberimiz Boşnak Mika, Bosna- Hersek'in sınır kasabası Gradiska'daki Derviş Hanım medresesinin açılışından sonra bir yorum yaptı: "Hırvatlar, konuşmalarına başlarken 'Benim güzel Hırvatistan'ım' derler.

Bizim Reis-ül Ülema da dün sözlerine şöyle başladı 'Benim güzel Türkiye'm.' Türkiye bizim için gerçekten can dostu. İyi ki var." Hepimiz bu sözlerden duygulandık.

Yugoslavya'dan arta kalan yeni ülkeler toparlanmaya çalışıyor. Slovenya, Hırvatistan, AB'ye girdi. Ekonomileri ve toplumsal yapıları gelişti. En karmaşık etnik yapıya sahip Bosna-Hersek toparlanmaya çalışıyor.

İç savaş sonrası ilginç bir siyasi yapı kurulmuş. Bu ülkedeki Sırp ve Hırvatlar yoğun olarak bulundukları bölgelerde özerk yönetimler oluşturmuşlar. Türkiye'nin bölgeye ilgisi, bu normalleşme sürecine ivme kazandırıyor...