Giriş
Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?
En iyi aile planlaması doğum kontrolden geçer. Ama ne yazık ki çoğumuz hala bunların tam olarak ne olduğunu bilmiyor. İşte doğum kontrol hakkında bilmeniz gereken her şey
Aile planlaması, eşlerin kendilerine uygun bir dönemde, imkanlarında dahilinde bakabileceği kadar çocuğa sahip olmasını sağlamaktır. Ayrıca aile planlaması sayesinde istenmeyen gebelikler, sosyal ve ekonomik koşullar ve iki doğum arasındaki düzenlemeler koşulların en uygun olduğu dönemde çocuk sahibi olmalarında yardımcı olmaktadır. En iyi aile planlamanın sağlanması ise doğum kontrol yöntemlerinden geçmektedir. Aile planlamasının gerek çocuk gerek ise anne için bir takım faydaları bulunmaktadır. Bunlardan anne için olan faydaları; İki gebelik arasındaki süre serbestçe belirlenebilmektedir. Riskli gebeliklerin erken tespiti sağlanmaktadır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde gebeliğe veya düşüğe bağlı anne ölümlerinin önüne geçilebilmektedir. Ayrıca aile planlaması ve doğum kontrol yöntemlerinin toplum üzerindeki yararları da şu şekildedir; Kontrollü nüfus artışı sağlanmaktadır. Hızlı nüfus artışı önlenerek, ekonomik ve şehirleşmeye bağlı sorunlar önlenmektedir.
YANLIŞ OLAN DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİ
Doğum kontrolü konusunda toplumda uygulanan ve de tam kontrol sağlamayan birçok yöntem bulunmaktadır. Doğum kontrol yöntemleri olarak sayılan ve riskli faktörü yüksek olan bu yöntemlerin uygulanması doğum kontrolü açısından doğru değildir. Toplumda sıkça yapılan ancak yanlış olan ya da tam doğum kontrolü sağlamayan yöntemler ise şunlardır; Geri Çekme Yöntemi: Bu yöntem toplumda sıklıkla kullanılan yöntemler arasındadır. Ancak başarı oranı en iyi ihtimal ile olan bir yöntemdir. Dolayısıyla tam bir korunma sağlanamamaktadır. Takvim metodu adı verilen kadınların muayyen günü öncesi yapılan ilişkilerde tam bir korunma sağladığı söylenememektedir. Çünkü hali hazırda rahimde bulunan yumurtalar daha vücuttan atılmadığından dolayı gebelik riski yüksek bir yöntemdir. Korunmasız ilişki sonrasında vajinanın yıkanarak temizlenmesi de doğum kontrol yöntemleri arasında sayılmamaktadır.
DOĞUM KONTROL HAPI
Hormonların kontrolünün sağlanarak gebeliğin önlemiş olduğu doğum kontrol yöntemlerinden en yaygın kullanıma sahip olanıdır. Doğum kontrol hapları kullanımıyla progesteron ve östrojen hormonlarının yumurtlamayı baskılar ve böylelikle gebelik önlenmiş olur. Doğum kontrol hapları genellikle 21 adet hap içeren tabletlerden oluşmaktadır. Kullanımı her gün bir adet olmalıdır ve bir tablet bittikten sonra 7 gün ki bu adet kanamalarının görüldüğü zamana denk gelmekte ve ilaca da ara verilmelidir. İlk kullanımda gebelikten koruma etkisi düşük olmasıyla birlikte ek korunma yolları da uygulanmalıdır. Ancak düzenli olarak kullanılmaya devam edildiği sürece gebelik riski önlenebilmektedir.
DOĞUM KONTROL HAPLARININ FAYDALARI
Doğum kontrol haplarının aynı zamanda da vücuda şu gibi olumlu yönleri vardır. Bunlar; Adet zamanı kanamayı azaltmakta ve demir eksikliğini önlemektedir. Adetlerin düzenli olmasını sağlamaktadır. Adet öncesi stres, ağrı ve diğer şikayetleri azaltmaktadır. Dış gebeliğin önlenmesini sağlamaktadır. Rahim ve yumurtalık kanseri riskini azaltmaktadır. Kemik erimesi ve buna bağlı hastalıkların ise oluşmasını önlemektedir. Rahim ve çevresinde oluşabilecek enfeksiyon riskini azaltmaktadır. Ertesi Gün Hapları: Hormonları düzenleyici yöntemler arasında yer almaktadır. Genel olarak doğum kontrol yöntemleri içerisinde yer almamaktadır. Korunma olmadan gerçekleşen bir cinsel ilişkinin ardından ya da istenmeyen bir gebeliğin önlenmesi amacıyla kullanılır. İlişki sonrası 72 saat içerisinde kullanılması önerilmektedir. Yan etkileri ise; Göğüs ve çevresinde hassasiyet Bulantı ve kusma
AYLIK VEYA ÜÇ AYLIK ENJEKSİYONLAR
Progesteron içerikli olan bu enjeksiyonlar doğum kontrol yöntemleri arasında yer almakta ve düzenli olarak yaptırılması önerilmektedir. İlk aylarda düzensiz kanamalara neden olabilmektedir.
CİLT ALTI İMPLANTLARI:
Bu yöntem ile kolda bulunan derinin altına yerleştirilen progesteron içerikli preperatlar yerleştirilmektedir. Yaklaşık olarak 5 yıl süre ile gebeliği önlediği görülmüştür. Doğum kontrol yöntemlerinden en rahat kullanıma sahip yöntemler arasında yer almaktadır. İmplantlar yerleştirildiği zaman kullanım süresi bitene kadar bu yöntemle ilgili başka herhangi bir işleme gerek duyulmamaktadır. Yan etkileri ise; Vücutta su toplanması Kilo alma durumu Göğüs ve çevresinde hassasiyet Adet kanamalarında düzensizlik görülmesi Başarı oranı oldukça yüksek olan bu yöntem doğum kontrol yöntemleri içerisinde kullanımı ile de bir o kadar kolaydır.
RAHİM İÇİNE SPİRAL YERLEŞTİRİLMESİ
Dünya üzerinde sıklıkla tercih edilen doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Özellikle de gebeliği geçici bir süre ile önlemesi ve uzun süre etkili olması en avantajlı yanıdır. Üç tür spiral kullanımı mevcuttur; Bakırlı Rahim İçi Araç Katkısız Rahim İçi Araç (Spiral) Hormonlu Rahim İçi Araç Türkiye’de bakır içerikli spirallerin kullanım oranı oldukça yaygındır. Bu yöntemin uygulanacağı en uygun dönem rahim ağzının genişlemesi ve de gebelik riskinin çok düşük olması nedeni ile adet kanamalarının görüldüğü dönemlerdir. Kişiyi rahatsız eden ve etkili yan etkileri mevcut değildir. Gebelik sürecine girilmiş ise, Dış gebelik, Rahim veya genital bölgede oluşmuş kanser olması ya da bu bölgede kanser öyküsü, Rahimde ielri itelikli enfeksiyon olması Akut ya da subakut tüp enfeksiyonu Tanısı bilinmeyen vajinal hastalıklar veya kanamaların olması rahim içi araç yönteminin kullanılması mümkün değildir.
KADINDA VEYA ERKEKTE STERİLİZASYON UYGULAMASI
Diğer doğum kontrol yöntemleri arasındaki en önemli fark, sterilizasyon uygulaması sonrasında gerek kadın gerek erkek için kalıcı etki göstermesidir. Yani üreme cerrahi yöntemler ile kalıcı olarak ortadan kaldırılır. Özellikle de gerek sağlık nedeni ile, gerek başka nedenler ile doğum yapması uygun olmayan kadınlara bu yöntem tavsiye edilmektedir. Uygulanabilecek cerrahi yöntemler ise; Kapalı ameliyat olarak yapılan laparoskopi ve de rahim içi tüplerin yakılması ile gebelik kalıcı olarak önlenir. Açık ameliyat yöntemi olan laparatomi ile tüpler bağlanarak gebelik önlenir. Ayrıca histerektomi uygulaması ise gebelik önlenmesi için kullanılmaktadır. Bu yöntemin diğer doğum kontrol yöntemlerine göre geri dönüş olmadığından belli bir yaşın üzerinde, yeterli çocuğa sahip ya da kesinlikle çocuk isteyen kadınlar üzerinde uygulanması doğru olur. Doğum kontrol yöntemleri arasında kabul edilmeyen erkeklerde sterilizasyon uygulaması kadınların durumuna göre daha farklıdır. Aynı şekilde erkekte bulunan üreme tüplerinin bağlanması yoluyla üreme fonksiyonu durdurulur. Ancak istenildiği takdirde tekrar müdahale ile geri dönüşü mevcuttur.
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN DOĞUM KONTROLÜ HAKKINDA HER ŞEY