Cari açık Ağustos'ta yüzde 387 arttı

Türkiye’nin cari işlemler hesabı, Ağustos’ta 2 milyar 966 milyon dolar, Ocak-Ağustos döneminde ise 27 milyar 978 milyon dolar açık verdi. Cari açığın artmasında, dış ticaret açığındaki artış ve hizmet gelirlerindeki azalma etkili oldu.

Bu dönemde, net sermaye girişinin, yüzde 786 artarak 3 milyar dolardan 26,8 milyar dolara çıkması dikkati çekti.

Merkez Bankası tarafından açıklanan Türkiye’nin Ağustos ve Ocak-Ağustos dönemine ilişkin Ödemeler Dengesi bilançosuna göre, geçen yıl Ağustos’ta 609 milyon dolar olan cari işlemler hesabı açığı, bu yıl Ağustos’ta, yüzde 387 artarak 2 milyar 966 milyon dolara çıktı. Dış ticaret açığının Ağustos’ta, geçen yılın Ağustos ayına göre yüzde 48 artarak 5 milyar 735 milyon dolara ulaşması ve hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirlerin yüzde 18,9 azalarak 2 milyar 965 milyon dolara gerilemesi, cari açığın artışında etkili oldu.

Bu gelişmeler sonucunda, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 8 milyar 735 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı döneminde 27 milyar 978 dolara yükselirken, açıktaki artış yüzde 220 düzeyinde hesaplandı.

Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 14 milyar 737 milyon dolar olan dış ticaret dengesi açığı, bu yılın aynı döneminde yüzde 117,39 artarak, 32 milyar 37 milyon dolara çıktı. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre ihracat (FOB) gelirleri yüzde 12,9 artarak 72 milyar 962 milyon dolara, bavul ticareti gelirleri de yüzde 2,7 artarak 3 milyar 269 milyon dolara yükselirken, altın dahil ithalat (CIF) harcamaları yüzde 30,5 artarak 114 milyar 878 milyon dolara ulaştı.

Parasal olmayan altın kaleminden kaynaklanan net girişler, geçen yılın Ocak-Ağustos dönemine göre yüzde 89,6 azalarak, 280 milyon dolara düştü.
Merkez Bankası’nın Ekim ayı birinci dönem beklenti anketinde, yıl sonu cari işlemler açığı beklentisi, 36 milyar 223 milyon dolara yükselmişti. Eylül ayının ikinci anketinde beklenti 35 milyar 56 milyon dolar düzeyindeydi.

-NET TURİZM GELİRİ AZALDI, TAŞIMACILIK GİDERİ ARTTI

Türkiye’nin bu yılın Ocak-Ağustos dönemindeki turizm gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,4 artarak 13 milyar 615 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, turizm giderleri yüzde 17,9 artarak 3 milyar 95 milyon dolara çıktı. Turizm giderlerindeki yüksek artış nedeniyle, bu dönemde, net turizm gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,7 azalarak 10 milyar 520 milyon dolara düştü.

Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 660 milyon dolar net giriş kaydedilirken, bu yılın aynı döneminde 424 milyon dolar tutarında net çıkış oldu. Aynı dönemde, taşımacılık alt kalemleri itibariyle, navlun kalemindeki net çıkış, geçen yılın dönemine göre yüzde 81,6 artarak 1 milyar 959 milyon dolar olurken, diğer taşımacılık kaleminde gerçekleşen net giriş de yüzde 11,7 azaldı ve 1 milyar 535 milyon dolara geriledi.

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, geçen yılın Ocak-Ağustos dönemine göre yüzde 27,5 azalarak 518 milyon dolara düştü.

Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemindeki net çıkış, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,9 artarak 394 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

Böylece, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde toplam 10 milyar 365 milyon dolar olan Hizmetler Dengesinin fazlası, bu yılın aynı döneminde yüzde 20,7 azalarak, 8 milyar 223 milyon dolara geriledi.

-FAİZ GİDERİ AZALMAYA DEVAM EDİYOR

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kaleminde, geçen yılın Ocak-Ağustos dönemine göre yüzde 11,6 azalarak bu yıl 4 milyar 938 milyon dolar net çıkış kaydedildi. Yatırım geliri kaleminin altında yer alan doğrudan yatırımlar kaleminde 1 milyar 644 milyon dolar, portföy yatırımlarında 324 milyon dolar, faizlerde 2 milyar 890 milyon dolar net çıkış oldu. Geçen yılın aynı döneminde, faiz ödemeleri nedeniyle 3 milyar 634 milyon dolar net çıkış olmuştu.

Bu yılın Ocak-Ağustos döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 27,6 azalarak 3 milyar 573 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Gecen yılın Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 222 milyon dolar olan cari transferler kalemindeki net giriş, bu yılın 8 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 36,7 azalarak 774 milyon dolara düştü.

Alt kalemler itibariyle bu dönemde, Genel Hükümet kaleminde 293 milyon dolar, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirlerinde 478 milyon dolar giriş kaydedildi.

-NET SERMAYE GİRİŞİ 26,8 MİLYAR DOLARA ULAŞTI

Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 3 milyar 25 milyon dolar olan net sermaye girişi, özellikle portföy yatırımlarındaki ve "ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar" kalemindeki yüksek düzeyli artışın etkisiyle, yüzde 786,8 artarak, bu yılın aynı döneminde 26 milyar 826 milyon dolara yükseldi.

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 6 milyar 128 milyon dolar iken, bu yıl yüzde 13,8 azalarak, 5 milyar 282 milyon dolara geriledi.

Bu dönemde, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 89,5 artarak 2 milyar 85 milyon dolara yükseldiği tahmin ediliyor. Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri yansıtan diğer sermaye kaleminde 165 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleşti.

Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlar da geçen yıla göre yüzde 43,18 artarak, 792 milyon dolardan 1 milyar 134 milyon dolara yükseldi. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın Ocak-Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22,3 azalarak 4 milyar 148 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

Doğrudan yatırımlardaki azalmaya karşın, bu dönemde portföy yatırımlarındaki yüzde 763,8 düzeyindeki artış dikkati çekti. Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 598 milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımları, bu yılın 8 aylık döneminde 13 milyar 805 milyon dolara ulaştı. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, geçen yıl Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 732 milyon dolar olan net alım tutarı, bu yıl 1 milyar 354 milyon dolara geriledi.

Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler bölümünde Genel Hükümet, Ağustos ayında yurtdışında tahvil ihracı yoluyla 1 milyar dolar tutarında borçlanma gerçekleştirerek, bu yılın Ocak-Ağustos döneminde 3 milyar 396 milyon dolar net borçlanmada bulundu. Bankacılık sektörü ise Ağustos’ta, yurtdışında 100 milyon dolarlık menkul kıymet ihracı yaptı.

Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında Ağustos’ta 14 milyon dolar, Ocak-Ağustos döneminde ise toplam 1 milyar 336 milyon dolar net alım yaptı. Öte yandan, yurtdışında yerleşik kişiler, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında Ağustos’ta 2 milyar 388 milyon dolar, Ocak-Ağustos döneminde toplam 9 milyar 327 milyon dolar tutarında alım gerçekleştirdi.

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan "diğer yatırımlar" kaleminde geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 4 milyar 547 milyon dolar net çıkış gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 18 milyar 906 milyon doları net giriş oldu.

-YURTDIŞI BANKALARIN YURTİÇİNDE TUTTUKLARI NET MEVDUAT TUTARI 11,9 MİLYAR DOLAR ARTTI

"Varlıklar" bölümünde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, bu yılın Ocak-Ağustos döneminde 388 milyon doları tutarında net kredi geri ödemesi gerçekleştirildi. Geçen yılın aynı döneminde 380 milyon dolar net kredi açılmıştı.
Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 699 milyon dolar azalmışken, bu yılın aynı döneminde 5 milyar 543 milyon dolar azalma kaydedildi.

Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 7 milyar 287 milyon dolar azalış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde, bu yıl 13 milyar 180 milyon dolar artış oldu.
Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, geçen yıl 1 milyar 544 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirilen ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde, bu yıl Ocak-Ağustos döneminde 83 milyon dolar net kullanım kaydedildi.

Hükümet, Uluslararası Para Fonu’na Ağustos’ta 142 milyon dolar, Ocak-Ağustos döneminde ise 1 milyar 57 milyon dolar kredi geri ödemesinde bulundu. Söz konusu sekiz aylık dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan net 2 milyar 771 milyon dolarlık uzun vadeli kredi kullanımı oldu. Bankacılık sektörü bu yılın Ocak-Ağustos döneminde, yurtdışından sağlanmış olan kredilerle ilgili olarak 3 milyar 688 milyon doları net kullanım, diğer sektörler ise 4 milyar 846 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Aynı sektörler, geçen yılın aynı döneminde, sırasıyla 5 milyar 877 milyon dolar ve 6 milyar 109 milyon dolar net geri ödeme kaydetmişti.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 3 milyar 657 milyon dolar olan net giriş, bu yılın aynı döneminde 12 milyar 136 milyon dolara çıktı. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 11 milyar 940 milyon dolar arttı.

Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 638 milyon dolar azalırken, bu yılın aynı döneminde 10 milyar 33 milyon dolar arttı.

Net hata ve noksan kaleminde, geçen yıl 5 milyar 710 milyon dolar olan döviz fazlası, bu yıl 1 milyar 152 milyon dolara düştü.