Ekonomi 1 yıl krizle geçti

1 yıl krizle geçti

Paylaş
1 yıl krizle geçti

Bir yıl önce bugün, yatırım bankası Lehman Brothers'ın batışıyla, küresel çalkantı, buhrana dönüştü. Bilinen ekonomik sistem çöktü. Bu kriz Türkiye'yi 2001 yılındakinden daha fazla vurdu

LEHMAN İFLAS ETTİ
Modern ekonomi tarihinin en büyük krizi, geçen yıl bugün, Amerika’nın 158 yıllık finans devi, yatırım bankası Lehman Brothers’ın iflasıyla başladı. Televizyonlar, Lehman çalışanlarının bürolarını terk etme görüntülerini yayınlarken, bilinen ekonomik sistemin çöküşüne tanıklık ediliyordu. Amerikan hükümeti, iki ay içinde dev konut finansmanı şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac ile 25 büyük bankaya, bugüne kadar ise 89 bankaya el koydu. Avrupa’da bu sayı 60’ı geçti.

REEL KRİZE DÖNÜŞTÜ
Küresel finans sistemi, ipotekli konut kredilerini yatırım aracı olarak kullanmıştı. İpotekli olduğu için garantili görünen bu kredileri, alım satıma konu etmişlerdi. Konut kredileri geri ödenmemeye, konut fiyatları da düşmeye başlayınca, bu yatırım ürünleri çöktü. Sadece bankalar değil bu ürünleri alan tüm firmalar zora girdi. Üstelik oluşan güven krizi nedeniyle, bankalar birbirlerine de reel sektöre de kredi vermez hale geldi. Ve finansal kriz kısa sürede ekonomik krize dönüştü.

TRİLYONLAR HARCANDI

Krizde en ağır darbeyi, finansın ardından otomotiv ve perakende aldı. Amerikan General Motors, Ford ve Chrysler iflas noktasına geldi. Birbiri ardına yapılan uluslararası toplantılar sonrasında, Avrupa, Amerika ve Asya’da krizi aşmak için trilyonlarca dolarlık destek, teşvik ve kurtarma paketi açıklandı. Buna rağmen, krizin merkez üssü Amerika, 1929’dan bu yana ilk kez, tam bir yıl boyunca daralmayı aşamadı. Dünya ekonomisinden gerilemenin durduğu yönündeki sinyaller ancak son bir ayda gelmeye başladı.



TÜRKİYE'Yİ 2001'DEN FAZLA VURDU

Küresel krizin başında, bankaları güçlü olan Türkiye’nin krizlere karşı bağışıklığı olduğu, bu nedenle finansal krizi en az hasarla atlatacağı düşünüldü. Ancak krizin reel ekonomideki etkisi hesaba katılamadı. Büyüyen dünya krizi, önce ihracatı vurdu. Ardından, firmalar üretimi düşürdü, şirketler kapandı, işsizlik rekor seviyeye çıktı. Türkiye 2008’in son üç ayında yüzde 6.5, yılın ilk üç ayında yüzde 14.3, ikinci üç ayda yüzde 7 küçüldü ve 2001 krizinden bile kötü bir tablo ile karşı karşıya kalındı.

HERKES 1400 DOLAR FAKİRLEŞTİ
Yılın ilk altı ayında, Türkiye ekonomisi 100 milyar dolar, her bir vatandaş 1400 dolar fakirleşti. 10 bin doların üzerine çıktığı için övünülen kişi başına düşen milli gelir 9 bin doların altına indi. Krizin en hararetli günlerinde özel sektörden ‘IMF anlaşması’ ve ‘destek paketi’ istekleri geldi. IMF görüşmelerinde hâlâ bir sonuca ulaşılamadı. Ancak hükümetin belirli sektörlerde vergi indirimi yapmak gibi önlemleri, iç tüketimi bir miktar canlandırdı ve krizde dip seviyeden çıkış başladı.

2

Haberin Devamı